УЕФА чемпиондар Лигасының жаңа форматы. Не өзгереді?

• Әлімжан Асқар

Чемпиондар лигасы аз уақытта әлемнің ең үздік клубтық турниріне айналды.

Бірақ енді оған да жаңашылдық қажет.

Жаңаруға не итермеледі?

УЕФА Чемпиондар лигасының жаңа форматы 2024-2025 жылғы маусымнан бастап іске қосылатынын жариялар қарсаңда, яғни 2021 жылдың 18 сәуірінде Суперлига идеясы ресми түрде көпшілікке таныстырылды. Алдымен – 12, одан кейін 16 команда жаңа лига құратынын мәлімдеді. Испаниядан – «Реал», «Барселона» және «Атлетико», Англиядан – «МЮ», «МС», «Ливерпуль, «Арсенал», «Тоттенхем» және «Челси», Италиядан «Ювентус», «Милан» және «Интер» Суперлига негізін қалаушы клубтар ретінде танылды. Істің басында «Реал» мен «Ювентустың» президенттері Флорентино Перес  пен Андреа Аньелли тұрған еді. 

Алайда бұл идеяны УЕФА да, ФИФА да, Еуропа клубтары қауымдастығы да ауыр қабылдады. Олар бірден қарсылық білдіріп, Суперлига командаларының барлық ішкі, еуропалық және әлемдік турнирлерге қатысудан шеттетілетінін, ойыншылардың ұлттық құрама сапында ойнауына тыйым салатынын ескертті. Осылайша, әуелі – 12, содан кейін – 16, ақыр соңында 64 командадан жасақталуға; жұлдыз, алтын және көк лигаларда мықтыны анықтауға тиіс Суперлига идеясы бірден батпаққа батты. Арада екі күн өткеннен кейін-ақ – Англияның бес командасы, үш күннен кейін Англияның – бір, Италияның – екі, Испанияның бір командасы Суперлигадан шықты. Қазір қос басында қарайып «Реал» мен «Барселона» ғана қалды. 

Себептерге үңілейік

Әрине, осымен барлық қауіп бұлты сейілді деуге болмайды. Суперлига әлі де тұяқ серпіп жатыр. Еуропалық сотқа арызданып, УЕФА мен ФИФА бәсекелестік заңын бұзғанын дәлелдеп те қойды.

Осы оқиға болмай жатып-ақ УЕФА Чемпиондар лигасының форматын жаңартуға кіріскен. Оған бірнеше себеп бар:

а) Төрт командадан тұратын топтық турнир қатты ескірді. Алғашқы төрт кездесуде жеткілікті ұпай жинап алған команда кейінгі екі ойында, қаласа да, қаламаса да, «қарсыластардың мүддесі» үшін ойнайтын болды;

ә) Ескі қарсыластардың кездесу ықтималдығы жиіледі. Тіпті кейбір ұжымдар бір маусымда өзара төрт кездесу өткізетін болды. Жаңа форматта мұндай нәрсе қайталанбайды дей алмаймыз, бірақ бәрібір олардың кездесу жиілігі азаяды;

б) Чемпиондар лигасы фаворитті ерте бастан анықтауға ыңғайлы турнирге айналып кетті. Бірнеше жылдан бері бұл тізім «Реал», «Манчестер Сити», «ПСЖ», «Бавария», «Ливерпуль», «Челси» болып, көп өзгеріске түспей келеді.

Енді бәсеке ерте бастан қызады

Чемпиондар лигасының жаңа форматындағы өзгерістер:

1. Жаңа маусымда Чемпиондар лигасына бұрынғыдай 32 емес, 36 команда қатысады. Осы 36 команда бір лигада ойнайды және барлығы бір-бірімен бәсекеге түседі.
2. Бұрынғы топтық кезең – жалпы кезең деген атауға ие болды. Онда әрбір команда әртүрлі 8 командаға қарсы 8 ойын өткізеді. Яғни бұрынғы топтық турнирде 4 команда бір топқа түсіп, басқалардан оқшауланып алатын болса, жаңа форматта бәрі ию-қию араласып жүреді. Әр команда 4 ойынды – өз алаңында, 4-уін қонақта өткізеді.
3. Командалардың қарсыластарын анықтау үшін олар алғашқыда төрт іріктеу қоржынына топтастырылады. Сөйтіп, жеребе қорытындысында әрбір команда әр қоржыннан екі қарсылас тауып, әр қоржыннан жолыққан қарсыластарына қарсы бір ойынды – өз алаңында, бір ойынды сыртта өткізеді. Бұл жерде әрбір командамен екі кездесу өткізеді деген ой тумауы керек. Мұндағы ерекшелік – бір команда әр қоржыннан жолыққан екі карсыласының бірімен – өз алаңында, екіншісімен сырт алаңда күш сынасады. Сонда жалпы кезеңде 8 тур ойналады.
4. Осының арқасында әрбір команданың жанкүйерлері плей-оффты күтпей-ақ, бірден топ-ұжымдардың ойындарын тамашалауға мүмкіндік алады. Сонымен қатар командалар турнир барысында бұынғыдай «бос матч» өткізу мүмкіндігінен айырылады, яғни жалпы кезең біткенше плей-оффқа шығуға таласады.
5. Барлық матчтар қорытындысы бойынша лиганың турнирлік кестесі түзіледі. Жалпы кезеңнің 8 үздік  командасы 1/8 финалға бірден жолдама алады. Ал 9-дан 24-ке дейінгі орын иеленген ұжымдар 1/16 финалда қос кездесуден өткізіп, жеңімпаздары 8 үздіктің қатарына қосылады. Мұнда жалпы кестеде 9-16 орын алған командалар таңдаулылар болады да, 17-24 орын алған командалармен кездеседі.
6. 25-36 орын алған командалар үшін еурокубок маусымы аяқталады. Олар бұрынғыдай Еуропа лигасында жарысты жалғастыра алмайды.
7. 1/8 финалда командалар жалпы кестедегі орнына қарай бір-біріне қарсылас атанады. Ал әрі қарай әрбір команданың финалға дейінгі жолы жеребе арқылы анықталып отырады.
8. Финал қазіргідей бір ғана матчтан тұрады және УЕФА алдын ала анықтаған бейтарап алаңда өткізіледі.

Қазақстан чемпионы қатыса ала ма?

Барлық елдің командаларында мүмкіндік бар.

Мысалы, биылғы іріктеу кезеңінде Қазақстан чемпионы «Ордабасы» Чемпиондар жолы арқылы сапарын бастады. Бірақ «Петрокубтан» (Молдова) бірден жеңіліп, Конференция лигасының іріктеуіне сырғыды.

Қазіргі іріктеу талабы бойынша УЕФА-ға мүше елдердің барлығының (Лихтенштейннен басқа) чемпионы іріктеу кезеңіне қатысады. Чемпиондар жолымен жылжып келіп, плей-офф кезеңіне жеткенде, олардың қатарына УЕФА рейтингіндегі 11-13 орындардағы елдердің 3 чемпионы қосылды. Сонымен бірге рейтингтегі 19-орындағы елдің ІІ іріктеу кезеңіндегі ең рейтингі жоғары командасы және қосылды. Сонда Чемпиондар жолымен 10 команда плей-оффта ойнайды.

Олардан бөлек Лига өкілдері жолы да бар. Әр іріктеу кезеңінде бұл жолға өз лигаларында Чемпиондар лигасына жолдама алып қойған командалардан кейінгі орындарды иеленген ұжымдар қосылып отырады. Іріктеудің плей-офф кезеңінде Лига өкілдері жолынан 4 команда қалып, екі жолдамаға таласады.

Сонда іріктеу арқылы барлығы  7 команда Чемпиондар лигасының жалпы кезеңінде ойнау құрметіне ие болады. 

Ойындар қашан өтеді?

Іріктеу кезеңі аяқталған соң, Чемпиондар лигасының жалпы кезеңі 17 қыркүйекте басталады. Ойындар қазіргідей сейсенбі және сәрсенбі күндері өткізіледі.

Бұрынғыдай 6 емес, 8 тур болғандықтан, енді жалпы кезең желтоқсанда емес, 2025 жылдың қаңтарында аяқталады. Жанкүйерлер енді тек Чемпиондар лигасының ойындары өткізілетін екі эксклюзив аптаны сыйға алады.

1/16 финал ойындары 11-12 ақпанда басталады. Ақпан айында – 1/16 финал ойындары, наурыз айында – 1/8 финал ойындары, сәуір айында ширек финал және жартылай финалдың алғашқы матчтары ойналады. Мамыр айында жартылай финалдың қарымта ойындары және финал өткізіледі.

Алдағы финал 2025 жылдың 31 мамырына, Мюнхендегі (Германия) «Альянц-Аренаға» жоспарланып отыр. 

Ал жақында, 29 тамызда Чемпиондар лигасының жалпы кезеңінің жеребесі тартылады.

Тамаша ойындар көп болсын, жанкүйерлер!

Жұлдызы жанған көршілер. Өзбекстан бүгін Олимпиадада жорығын бастайды

• Әлімжан Асқар

Футболдан Өзбекстан құрамасы ертең Париж олимпиадасындағы алғашқы матчын өткізеді. Қарсыласы – Испания құрамасы. Матч Астана уақытымен 18:00-де басталады. Өтетін орны – «Парк де Пренс» стадионы

Өзбекстан жастар құрамасы биылғы Азия кубогын өте жақсы өткізді. Топтық турнирде Малайзия, Кувейт және Вьетнам құрамаларынан толыққанды 9 ұпай алғаны өз алдына, өз қақпасына бірде-бір доп жіберген жоқ. Ширек финалдағы және жартылай финалдағы қарсыластарын (Сауд Арабиясы мен Иордания) бірдей есеппен – 2:0-мен тұқыртты. Осылайша Тимур Кападзе шәкірттері ақтық сынға 14:0 деген тамаша доп айырмасымен, еш ұпайды шашау шығармай шықты. Финалда оларды жапон самурайлары күтіп тұрды. Аса тартысты матч 1:0 есебімен Жапония құрамасының пайдасына шешілсе де, ортаазиялық өрендер өзбек футболының ең үлкен белесін бағындырды. Бұған дейін Өзбекстан ұлттық құрамасы да, жастар құрамасы да әлемдік футбол форумдарының финалдық кезеңіне шығып көрмеген еді. 

Сондықтан да Париж олимпиадасы өзбек футболы үшін аса маңызды. Биылғы Азия кубогында Өзбекстан құрамасы ширек финалға жетті. 2026 жылғы әлем чемпионатына іріктеу кезеңіндегі аяқ алысы да жаман емес. Бұл жолды өзбек жастары олимпиадаға шығу арқылы-ақ жаңартты десек те, Парижде олардың табысты ойнауы да аса маңызды.

Кезінде «Ақтөбе» командасында 3 маусым өнер көрсеткен, осы команданың 2013 жылғы әзірше соңғы чемпиондығына үлес қосқан, 2014 жылы Қазақстан суперкубогын жеңіп алған Т.Кападзе тамаша маман болып қалыптасты. Ол Өзбекстан жастар құрамасын 2023 жылдан бері тізгіндеп келеді. Олимпиялық құраманың соңғы тізімін ол 9 шілде күні жариялады. Жарақатына байланысты Әлібек Давронов («Насаф») тізімнен тыс қалды. Есесіне жасы 21-ден асқан үш футболшы қатарына Хуснуддин Әліқұлов («Ризеспор», Түркия), Остон Урунов («Персеполис», Иран) және Елдар Шамұрадов («Рома», Италия) енді. Шамұрадов – Өзбекстан құрамасы тарихындағы бас мерген (40). Ол жас әріптестерімен олимпиялық құрама сапында 3 ойын өткізіп үлгерді. Қазақстандықтар «Қайраттың» қорғаушысы Ибрагимхалил Юлдашевке де тілеулес болады. Биылғы маусымда Юлдашев оңтүстікастаналықтардың негізгі құрам ойыншысы саналады. 

Жастар (олимпиялық) құрамасы десек те, Кападзе шәкірттерінің арасында ұлттық құраманың тұрақты мүшелері жеткілікті. Қақпашы Әбдіуахит Нематов, қорғаушылар Әбдіқадыр Хусанов, Мұхаммедқадір Хамралиев, жартылай қорғаушылар Диор Холматов, Аббасбек Файзуллаев, Хұсайын Норчаев үнемі құрама бапкері Сречко Катанецтің назарында. «Қайратта» сәтсіздеу ойнап, кейін «Нефтчиде» қайта жарқыраған Жасурбек Жалалиддинов те әні-міні ересектер арасында өзін көрсетуге дайын. Русланбек Жиянов пен Әбдірауф Бөриевтің де өте жақсы футболшы болып қалыптасып келе жатқанын байқау қиын емес.

Өзбекстан құрамасының мүмкіндігі қандай?

Әрине, алғашқы қарсылас өте мықты. Испания жастары Токио олимпиадасының күміс жүлдесін жеңіп алды. Финалда олар Бразилияға қосымша уақытта 1:2 есебімен есе жіберді. Биыл Испания құрамасын тамаша ойын өрнегімен Еуропа чемпионы атағына жеткізген Луис де ла Фуэнте сол кезде олимпиялық құраманың бас бапкері еді. Бүгінде әлем футболының жұлдызы деп сеніммен айтуға болатын Унаи Симон, Пау Торрес, Эрик Гарсия, Педри, Микель Ойарсабаль, Дани Ольмо сияқты жігіттер сол командадан түлеп ұшты және биылғы Еурода да (Пау Торрес пен Эрик Гарсиядан басқасы) жарқырап көзге түсті. 

Испания құрамасын Париж олимпиадасына Санти Дениа есімді бапкер бастап барады. Команда құрамында Ламин Ямал, Нико Уильямс сияқты жасы жағынан олимпиялық командаға жарайтын шеберлер жоқ. Есесіне Еурода 2 ойынға қатысқан Алекс Беэна («Вилярреал»), 1 ойында алаңға шыққан Фермин Лопес («Барселона») сияқты жас сайыпқырандар тіркелген. Санти ересек ойыншылар ешбір жұлдызды командаға қосуды жөн көрмеген сияқты. Бұл жолы жасы 23-тен асқан үштікке Хуан Миранда, Серхио Гомес және Абель Руис енгізіліпті. Олардың барлығы 24 жасқа биыл толды немесе толады. Танымал ойыншылардан Э.Гарсияны (қазір ол «Жиронада» ойнайды), Ион Пачеконы («Реал Сосьедад»), Кристиан Москераны («Валенсия») және Пау Кубарсиді («Барселона») атап өтуге болады.

Қалай дегенде де, испандарға қарсы бір ұпай алуға тырысса, кейінгі кездесулерде Өзбекстан құрамаcына сәл жеңілдеу болуы мүмкін. Өйткені келесі қарсыластары Египет пен Доминикан Республикасы – Өзбекстанның өзі деңгейлес командалар. 2023 жылдың 13 және 16 қазанында Өзбекстан жастар құрамасы Ташкенттегі Ұлттық стадионда Испания және Египет жастар құрамаларымен жолдастық кездесу өткізіп, 0:0 және 1:2 есептерін тіркеді. Яғни испандармен тең ойнады, египеттіктерден жеңілді. Бұл кезде олимпиада жеребесі тартылмаған, Өзбекстан жастар құрамасының Парижге жолдама жарысы әлі басталмаған кезең еді. Демек, Кападзе қолында қарсыластары туралы тәуір ақпарат бар.

Египет жастар құрамасының бір ойыншысы ғана (Омар Файед, «Нови Пазар», Сербия) шетелде ойнайды. Доминикан құрамасындағы жастардың басым бөлігі Испанияның төменгі лигаларында. Өзбекстан – Египет кездесуі – 27 шілдеде Нант қаласында, Өзбекстан – Доминикан Республикасы кездесуі 30 шілдеде Парижде өтетінін естеріңізге саламыз. 

Бір үміт

Париж олимпиадасына 16 команда жолдама алды. Әр топтан екі үздік команда плей-офф кезеңіне шығады. Өзбекстан құрамасы С тобында жеңімпаз атанса, D тобының екінші командасымен кездесе алады (Жапония, Парагвай, Малия және Изариль құрамаларының бірі). Ал өз тобында екінші орынға ілінетін болса, D тобының жеңімпазына қарсы ойнауға мүмкіндік алады.

Кападзе олимпиада қарсаңында Ташкент облысында оқу-жаттығу жиынын өткізді. 11 шілдеде Францияға аттанып, жергілікті клубтық команданың бірімен және Жаңа Зеландиямен (3:1) жолдастық кездесулер өткізді. 

С тобында Өзбекстан мен Доминикан Республикасының олимпиялық құрамалары ең тәжірибесі аз командалар қатарында. Екеуі де олимпиадаға тұңғыш рет шығып отыр. Ал Египет – 13-рет, Испания 11-рет қатыспақ.

Еуроны шайқаған Грузия! Микаутадзе Лионға ауысты

• Әлімжан Асқар

ҮШ АРЫС ЖӘНЕ ОНЫҢ КОМАНДАСЫ

Грузия құрамасы Еуро-2024 додасында «айды аспанға шығарды». Іріктеу турнирінен тікелей жолдама иелене алмаса да, грузиндер Ұлттар лигасы ұсынған мүмкіндікті өте сәтті пайдаланды. Сөйтіп, құрлық додасында Түркия, Чехия және Португалия құрамаларымен бірге F тобына түсті. Алғашқы турда түріктерге қолда тұрған үш ұпайды сыйлағанмен, одан әрі Саньольдің командасы сақая түсті: чехтармен тең ойнады (1:1), Португалияны 2:0 есебімен тізе бүктірді. Өз тарихында тұңғыш рет ірі додаға шығып қана қоймай, Сакартвело сайыпқырандары осылайша плей-офф кезеңіне жолдама алды. 1/8 финалда Испанияны өз қақпасына доп соғуға мәжбүрлеп, 51 минутқа дейін жеңіп жатса да, Грузия ертегісі осы тұста аяқталды. 

Бірақ ешбір жанкүйер, ешбір маман бұл құраманы жамандауға, менсінбей сөйлеуге тырысқан да жоқ. Өйткені Вилли Саньоль жаттықтыратын құрама жалынды, жігерлі, шығармашылыққа және тәуекелге толы тамаша ойынымен зор ықыласқа ие болды.

Осындай зор ерліктен кейін грузин футболшыларына қызығушылық арта түскені заңдылық. Еуроаға қатысушы 26 ойыншының ендігі аяқ алысы бұрынғыдан да көп маманның, скауттың, агенттің назарында болатыны түсінікті. Бәрібір Грузия құрамасы осы дода арқылы өзінің кішкентай жұлдызшаларының үлкен жұлдыздарға айналуға дайын екенін аңғартты. Еуропа чемпионатына дейін негізінен Хвича Кварацхелияның аты жиі естілетін еді, енді оның қасына тағы екі футболшы қосылды.

Тарқатып айтайық.

Шабуылшы Жорж Микаутадзе осы сында қарсыластар қақпасына 3 доп соғып, Харри Кейн (Англия), Коди Гакпо (Нидерланд), Жамал Мусиала (Германия), Иван Шранц (Словакия) және Дани Ольмомен (Испания) бірге бас мерген атанды. Францияның «Лион» қаласында туған жігіт бұрын да нашар шабуылшы санатында емес еді. «Мец» сапында ол төрт жыл ойнады, арасында жалға берілді. 2022-23 маусымында Микаутедзе 23 голмен І лига сұрмергендерінің қатарынан көрінді. Өткен жылы «Аякс» аттай қалап алса да  ол Нидерланд Эредивизиінде тіпті көзге түсе алмады. Амстердамдықтар сапында Жорж небәрі 9 матчқа қатысты, онда да маусым басындағы «Фортунамен» (Ситтард) кездесуде ғана алаңда 90 минут өткізді. Жалқы гол да соққан жоқ. Дегенмен бұл нәтижесіздігі үшін Микаутадзені қатты жазғыруға да болмайды. Былтырғы маусымды «Аякс» өте сәтсіз бастады, тіпті біраз уақыт қауіпті аймақта да жүрді. Бапкерлер жиі ауысты, тек Вант Cхип келген соң ғана шаруа сәл түзелгендей болды. Мұндай кезде жас грузин шабуылшысына қатты сенім артып, оның қашан ашылатынын күтіп жүруге болмас еді. Ақыры қаңтар айында Жорж Францияның «Мец» командасына оралды, яғни жалға берілді. Мұнда 14 доп соғып, қайта жарқырады. Еуро-2024 оның спортық ғұмырындағы сәл көлеңкеленіп қалған тұсын қайта ашты. Жақында Микаутадзе «Лион» командасына ауысты. Трансфер құны 22,5 миллион доллар болды. Түрлі бонустарды есептесек, бұл сома тағы 4,5 миллионға өсе түсуі ықтимал. 

«Лион» өткен маусымда біраз шатқаяқтап, жаңа жылдан кейін ғана көшін түзеді. Енді кеткен есені қайтарып, қайтадан Франция футболының элитасына оралуды көздейді. Әуелде Микаутадзе «Монакоға» бет түзейді деген еді. Бірақ ақпарат тез өзгеріп, Жорж туған қаласында ойнайтыны белгілі болып отыр.

Екінші жұлдыз – Георгий Мамардашвили. Оның аса талантты қақпашы екені көп айтылып жүрді. Тбилисидің «Динамосынан» «Валенсияға» (Испания) жалға берілген қақпашы жұлдызды сәтін біраз күтіп, мықты қақпашылардың тасасынан шығуға айтарлықтай уақыт жұмсады. Өткен маусымда «Валенсияның» Ла Лигада жан сақтауына Мамардашвили қосқан үлес өте зор. Талантты қақпашыға біраз топ-клуб көз тіге бастап еді, Еуродан кейін ықылас білдірушілердің қатары көбейе түскені де өз-өзінен түсінікті. 

Еурода Мамардашвили 4 ойын өткізді. Топтық турнирде ол 21 сейв жасап, 2004 жылы латвиялық Александр Колинько жасаған рекордты қайталады. 1/8 финалда Испанияға қарсы ойында тағы 9 соққы қайтарды. 2000 жылғы Еурода тамаша ойнаған италиялық Франческо Тольдоның нәтижесін (30 сейв) ол осылайша қайталады. 

Еуро аяқталған соң, Transfermarkt сайты Мамардашвилидің әлемдегі ең қымбат қақпашыға айналғанын жазды. Қазір Георгий 45 миллион еуроға бағаланады. Оны қатарына тартуға «Милан», «Пари Сен-Жермен», «Челси», «Бавария», «Ньюкасл», «Атлетико» сияқты суперкомандалар қатты тырысып отыр. Әзірше оның ат басын қайда бұратыны белгісіз, дегенмен жаңа маусым басталғанда ол қарапайым «Валенсияның» емес, басқа бір топ клубтың нөмірі бірінші қақпашысы ретінде алаңға шығуы бек мүмкін. Еуродағы өнері Мамардашвилидің орны төрде екенін толық растады. 

Жақында Мамардашвили отау құрды. Ол тбилисилік модель Элен Эпиташвилимен некеге отырды. Жыл соңына қарай екі жас ата-ана атанып та қалады. 

Ал шынайы жұлдыз Хвича Кварацхелия «Наполиде» қала береді. Былтыр чемпион атағын қорғай алмаған, еурокубокте де ала-құла ойнаған неапольдіктер бәз қалпына түсуге, яғни А сериясының ортаңқол командасына айналуға сәл қалып еді. Лучани Спалетти тізгінді босатқан соң, оның орнын басқан мамандар шаруаны ұқсата алмады. Жаңа маусымға «Наполи» атышулы Антонио Контенің басшылығымен кіріспек. Жаңа бапкер Хвичаны өзінің идеясына қатты сендіре алған сыңайлы. Англия топ-клубтары, «Пари Сен-Жермен» жасаған миллиондық ұсыныстардан бас тартып, Хвича енді Контемен бірге А сериясында қайта атойлауды жоспарлап отыр.

«Наполи» Кварацхелияға бес жылдық келісімшарт ұсынып отыр. Оған қол қойса, Хвича жылына 5 миллион еуро жалақы алып отырады. Еуро додасын Хвича сәл солғындау бастап, кейін бауыры жазыла шапты. Топтық турнирдің ІІІ турында Португалия қақпасына соққан голы арқылы ол соңғы маусымдағы барлық сәтсіздікті артқа ысырып тастағандай болды.

Грузия құрамасы осы үш арысқа арқа сүйейді десек те, Еуропа чемпионатында Лука Лочошвили, Отар Какабадзе, Георгий Кочорашвили, Георгий Чакветадзе, Зурико Давиташвили сияқты футболшылар жаман өнер көрсеткен жоқ. Әр жылдары Қазақстан премьер-лигасында ойнаған Лаша Двали (бұрынғы «Ертіс»), Ника Квеквескири (бұрынғы «Тобыл») ауылда туындаған арманды Алмания жерінде асқақтатуға болатынын анық дәлелдеп берді. Қазір оларға ұсыныс жан-жақтан қаптап түсіп жатыр десек өтірік болар еді. Сол Кочорашвили, мысалы, әлі «Левантенің» сапында Ла Лигада жарқырап көзге түсе алған жоқ, екі маусымда небәрі 4 ойынға қатысты. Ал 33 жастағы Георгий Гвелесиани тіпті осы Еуро қарсаңында ғана құрама сапындағы алғашқы матчын өткізді. Қазір ол Иранның «Персеполис» командасында ойнайды.

Демек, Грузия құрамасы – ұшқынды жалынға айналдыра алатын тамаша команда. Оған Саньоль сияқты бапкер қажет болып жүргенін енді байқағандаймыз. Жаңа маусымда бейтаныстау грузин жігіттері жұлдызшаларға айнала бастаса, оған Еуро-2024 додасының ықпалы зор деп бағамдай береміз. 

Килиан Мбаппе «Реалға» ауысты! Енді не болмақ?

• Әлімжан Асқар

«Реал» – Мбаппе дастанына нүкте қойылды. Сонау 2012 жылдан бері «қара балаға құда түсіп» жүрген патша клубы ақыры дегеніне жетті. Және қалай алды десеңізші! Еркін агент ретінде. Бас айналдырарлық ақша төлеген жоқ. Бірақ енді бас айналдырарлық жалақы төлейді

Әрине, Мбаппенің «Сантьяго Бернабеудегі» тұсаукесеріне 80 мың адам жиналғанын да біраз әңгіме өзегіне айналдыруға болар еді. Зинедин Зиданның арнайы қонақ болғанының өзі неге тұрады! Осы Зидан 2012 жылы 14 жасар Килианды Мадридке арнайы шақырып, сосын қасына ертіп алып, «Реалдың» «Вальдебебас» базасын аралатты. Тіпті бірнеше жаттығу да өткізді. Осы жаттығудың бейнеүзіктері Мбаппенің тұсаукесерінде арнайы көрсетілді де. Демек, тұлпарды тай күнінен таныған «Реал» енді өз саясатының қызығын көре бастайды.

2000 жылдардың басында корольдік клубтың шынайы атауы ұмытылып, жұрттың барлығы «галактикос» дейтін еді. Зидан, Луиш Фигу, Роналдо, Гути, Рауль, Давид Бекхэм, Кларенс Зеедорф, Фернандо Морьентес, Фернандо Редондо… Кім жоқ еді бұл ұжымда? Жарық жұлдыздың барлығы «Реал» аспанында тоғысып, жарқыраған шоқжұлдызға айналатынын көзімізбен көрдік.

Ал қазіргі «Реал» сәл бөлектеу. Бұл команда бапкердің данышпандығынан зау биікте тұр ма, әлде команданың ғажайып тарихы жаңа да жас футболшыларды өз-өзінен алға жетелей ме – біліп болмайсың. Қазір дайын жұлдыздардан кім бар? Жақында кеткен Тони Кроос, қартаймайтын Лука Модрич және суперқақпашы Тибо Куртуа демесеңіз, басқаларының бәрі – өсу жолындағы оғландар. Осы «сарыауыз балапандармен» Папа Карло, яғни Карло Анчелотти өткен маусымда бас айналдырарлық табысқа жетті. Шынын айтқанда, ол мерген орталық шабуылшысыз-ақ Ла Лиганы да, Чемпиондар лигасын да жеңіп алды! 

Осы тұрғыдан келгенде, Мбаппе «Реалға» керек сияқты көрінеді. Иә, Хоселу Арабияға кетті. Винисиус Жуниор мен Родриго таза шабуылшы емес. «Килиан жарығым, келе қал да, орталық шабуыл шебіне орналас, енді голды бұрынғыдан да көп соғасың. Қорғанысқа алаңдама» дегің келеді.

Бірақ корольдік клубтың шабуыл шебінде біз ойлағандай бос орын бар ма? Папа Карло бәрібір бір құрбандыққа баруға тиіс. 

Ла Лигадағы және Чемпиондар лигасындағы соңғы матчтарына қарасақ, «Реал» шабуылда екі нұсқамен ойнайды. Екеуінде де орталық шабуылшы жоқ. Бір нұсқа бойынша, Вини мен Родриго шабуылдың қара жүгін көтереді де, оларға екі қапталдан Феде Вальверде (оң жақ) және Джуд Беллингем (сол жақ) көмектеседі. Немесе Вини мен Родриго – алда, Беллингем – олардан сәл артта, ортада оларды Вальверде, Камавинга және Кроос демеп отырады. Мұндай жағдайда көбінесе орталық шабуылшы ретінде шабуылды аяқтау міндеті Беллингемге жүктеледі. Ағылшын вундеркиндінің Ла Лигада 19 гол соғып жүргені де – «Реалдың» шабуылдағы осындай әркелкі тактикасынан. 

Енді Анчелотти алдында зор міндет тұр. Біз білетін Мбаппе негізінен сол қапталдағы вингер ретінде өте күшті. Жақында аяқталған Еуропа чемпионатында ол аса нәтижелі ойнай алған жоқ. Мұрны сынғаны себеп болды, Франция құрамасының ойыны жүрмеді, т.б. мың себеп келтіруге болады. Дегенмен қарсыластың «қалың» қорғанысын сөгу қажет болғанда, Килиан алдағы Маркус Тюраммен алмасып, орталық шабуылшы ретінде де тынбай ізденді.

Демек, «Реал» шабуылда Мбаппеге ғана сенім артатын болса, Родригоның негізгі құрамдағы орнына көбірек қауіп төнеді. Мұндайда вингер ретінде оң қапталға Беллингем ойысатын болса, Вальверде қайда кетеді? Әлде Вини Жуниорды қосалқы құрамға отырғызып, Папа Карло Родригоға тиіспей ме?

Екінші нұсқа: алда Мбаппе (сол жақ шабуылшы) және Родриго (оң жақ шабуылшы) ойнаса, орталық шепте керемет үштік тоғыспақ. Вини – сол қапталда (я вингер, я жартылай қорғаушы), Беллингем – ортада (өз орны), Вальверде – оң қапталда (негізінен жартылай қорғаушы). Бірақ бұл ұстанымның бір кәдігі бар. Беллингемге ондай жағдайда артқа шегіне ойнауға, яғни артқы жартылай қорғаушыға көбірек көмектесуге тура келеді. Оған Джуд шыдай ма? Кроос кеткен соң, оның орнын кім басады? Еуропа чемпионатында үздік ойыншы болып артқа жартылай қорғаушы (Родри) танылып жатқанын ескерсек, «Реал» Тчуамени, Камавинга сияқты еңбекқор ойыншыларды бос отырғызып қоймасы тағы белгілі.

Демек, Мбаппе келген соң Анчелоттидің жақсы мағынасындағы бас ауруы күшейеді. Бразилиядан Эндрик деген жас талант та келе жатыр. Лукас Васкес оқтаулы мылтықтай ол да дайын! Сонда шабуылды ұйымдастыратын және аяқтайтын осынша көп маржанды қалай тізбектеп қоюға болар екен, а?!

Біз жаңа маусымда асыға күтіп отырған «Реалдың» осындай қызығы бар. 

Бірақ «Реал» «Реал» болғалы, жұлдыздарға орын табудан ешқашан мүдірген емес. Килиан да арман-командасының талассыз жұлдызы болады, оған күмән жоқ. Тіпті кезіндегі Кәрім Бензема сияқты «ұрын тоғыздық» ретінде шабуылдың барлық тұсынан көрініс беріп, бір өзі қарсыластың кем дегенде үш қорғаушысын үйіріп әкетіп, сол Беллингем, Винисиус және Родригоның бағын одан әрі ашпасына кім кепіл?! Оның үстіне жаңа ұжымда ол 9-нөмірлі жейде таңдап алды емес пе!

«Пари Сен-Жерменде» өткізген жеті маусымда Мбаппе барлық турнирлерде 308 матч өткізіп, 256 доп соғыпты. Корольдік клубта осы межені көздеп ойнайтыны да екібастан белгілі. Одан бөлек Мбаппенің санасының бір бұрышында «Чемпиондар лигасы» деген ашылмаған файл жатыр. ПСЖ сапында ол осы даңқты турнирдің финалында ойнап көрді. Бірақ жеңіп ала алмады. 

Өкіл әкесі Зидан сияқты, ол да Мадридке келіп, аңсаған арманына қол жеткізе ме? Көреміз және күтеміз! Биыл ғана «Реал» Чемпиондар лигасын 15-рет иеленді. Мбаппе келген соң тағы жеңіп ала берсе… футболға обал болып кетпей ме?

Не десек те Мбаппе бала күнінен армандаған командасына қосылды. Алғашқы күні-ақ арнайы тапсырыспен тігілген 8 мың футболканы жанкүйерлер талап әкетті. Ендігі тапсырыс бір ай ішінде дайын болады екен. Фанаттардан түскен өтініште тіпті есеп жоқ. 

«Оның қолында бәрі бар, ол тойынған» деуіңіз мүмкін. Шындығында бұлай емес. «Реалға» ауысқан соң ол спорттағы ғұмырына қауіп төндіреді демеспін, бірақ ол үйренген жылы ұясынан кетіп барады. Оған жаңа тәуекел қажет болғандықтан да сөйтті» деді Килианның анасы Файза Ламари. 

Тәуекел түбі – желқайық. Желкенді қалай кере алады – Килианның өз қолында.

Испания – Англия. Финалға превью

• Әлімжан Асқар

Сонымен, финал. 24 құраманың қатысуымен өткен аса қызықты турнирдің төрт аптасы артта қалды, енді бізді финал күтіп тұр. Бұл матч Еуро классикасына айналуы да мүмкін. Көп адам үшін Испания — жұртшылықты жалынды шабуылға сүйенген ойынымен тәнті еткен турнирдің үздік командасы. Луис де ла Фуэнтенің командасында Родри және Альваро Мората сияқты ардагерлердің тәжірибесі жас Ламин Ямал мен Нико Уильямстың болжап білмес талантымен тамаша ұштасады. Испандардың жолында әуелде орашолақ ойнап, кейіннен турнирге толық кіріге білген, ақыр аяғында, финалға қатарынан екінші рет жеткен Англия тұр. Оған қоса ағылшындарды Испаниямен қорқытудың да реті жоқ: екі команданың УЕФА Ұлттар лигасы аясында Севильяда өткен соңғы матчында «үш арыстан» 3:2 есебімен жеңіске жетті. Бұл оқиға 2018 жылы өтсе де, Англияны Саутгейт жаттықтыратын еді. Қысқасы, жайланып отырыңыздар: бұл бір даңқты финал болуы ықтимал.

Матч Берлиндегі «Олимпиаштадионда» — турнирдің 71 мың адамға есептелген ең сыйымды аренасында өтеді. Берлиннің «Герта» командасының өз алаңы болып саналатын «Олимпиаштадионда» 1985 жылдан бері Германия кубогының финалдары өткізіліп келеді. Арена аса жоғары деңгейлі матчтарды да аз қабылдаған жоқ, оның ішінде Италия Францияны жеңген 2006 жылғы әлем чемпионатының финалы, «Барселона» «Ювентусты» тізерлеткен 2015 жылғы Чемпиондар лигасының финалы бар. 

Англияның ойын стилі испандарға ұқсап барады. Саутгейттің командасында допқа иелік ету кезіндегі пастардың орташа саны ең көп, допты жылжыту жылдамдығы ең төмен және пенальтилерді есептемегенде, 90 минутқа шаққандағы xG 0,72 ғана (плей-оффқа шыққан командалар ішінде Грузия мен Румынияның көрсеткіші ғана төмен). Яғни бір-бірімен есепсіз пас алмасу шын мәнінде көп ештеңе бере қоймайды. Испан стиліне аса нашар карикатураны біз есептің 0:0 кезінде көбірек байқаймыз. Допқа орташа иелік ету көрсеткіші бойынша Испания Англиядан қалыңқы (57,0% — 58,2%), бірақ оны турнирде басқалардың бәрінен жақсы пайдаланып келеді. Сондай-ақ Луис де ла Фуэнтенің командасы — соққымен аяқталған қарсы шабуылдар бойынша да көшбасшы. Стилистикалық тұрғыда олар Луис Арагонестің 2008 жылғы командасына барынша жақын. Паспен өте ақылды ойнайды, тиімділікке мән бере отырып, догмаға ұрына бермейді. Бір Эмерик Лапорттың өзі Англияның негізі орталық қорғаушылар жұбы Джон Стоунз бен Марк Гехиге (35) қарағанда көбірек алға пас берді (40). Испанияның негізгі құрамы мейлінше тұрақты және орталық шептегі қанаттастық өте жоғары — мұнда Родри, Фабиан Руис және Педри бар. Ондағы үйлесім Педри жарақат алғанда ғана өзгерді — бұл кезде Дани Ольмоның жолы ашылды, ол бос қалған орынды тез пайдаланып кетті. Англия бүкіл турнир бойы Деклан Райсқа серіктес ойыншы іздеп келеді. Байқауымызша, ешбір байланыс толық кемел емес, дегенмен шешуші матчтарда Кобби Майну негізгі құрамда шығып жүрді. Жаңа Испанияның қаһармандары — өте ширақ, желаяқ вингерлер Ламин Ямал мен Нико Уильямс. Міне, осы мықтылар команданың бояусыздыққа ұрынуына жол бермейді. Англия құрамасының дәл осы шептеріне ең алдымен қорғаныс міндеті тапсырылған. Шабуылдың кең қанат жаюына Киран Триппьер (допсыз ойында сенімділік береді, ал шабуылды қолдауға соңғы кезекте мән береді) және Букайо Сака (қолынан бәрі келеді, бірақ турнир барысында бесінші қорғаушыға айналды) жауапты. Англия есе қайтару керек болған кезде жақсы ойнай бастайды. 

Команда ойынның бастапқы минуттарында өте солғын көрінеді. Испания — оған толықтай қарама-қайшылық. Алғашқы минуттан-ақ таптап кетуі мүмкін, бірақ басымдыққа ие болған соң біраз сансырап қалады. Англияның көп ойын өткізіп жатқанына қарамастан, Саутгейт ойыншыларды көп ауыстыра бермейді. Құрамға тіркелген бес ойыншы алаңда әлі бірде-бір минут өткізген жоқ.  Негізгі құрамда 14 футболшы бой көрсетті (Испанияда — 22). Кастинг жасаған жалғыз шеп — артқы жартылай қорғаныстағы Райстың серіктесі. Әуелі Трент сыналды, содан кейін бір тайм Галлахер ойнады, плей-оффқа қарай Майну негізгі ойыншыға айналды. Гареттің бірбеткейлігі екі себеп бойынша таңдай қақтырады. Біріншіден, команда құрамының бір бөлігі өздеріне ыңғайсыз рөлмен келісуге мәжбүр.  Триппьер – оңқай, бірақ ол бәрібір сол қанатта шығады. Фоден турнирдің басым бөлігін қапталда өткізді, тіпті Еурода да ол өзіне орталық шеп ыңғайлы екенін айтқан-ды. Райс артқы жартылай қорғаныста ойнап үйренген, бірақ Саутгейт қалағандай, Пирло стиілдегі артқы жартылай қорғаушы болуды жөн көре бермейді. Екіншіден, физикалық дайындықта мәселе бар. Саутгейт көп ойыншының құрамаға бабында келмегенін айтады. Ол жарақат кесірінен «Ньюкасл» құрамында көп ойнай алмаған Триппьерді, маусым соңында «Бавария» сапында ойнамаған Кейнді мысалға келтіреді. Гареттің айтуынша, осы шаршаңқылық салдарынан Англия Еуроның басында прессинг жасауды ойлаған да жоқ. Финалға барар жолда Саутгейт жүгінген бір ғана амал — косметикалық өзгерістер. Олар 4-2-3-1 нұсқасымен бастады, Сака мен Фоден шабуылдың қос қапталына қойылды да, Джуд ондықтың орнында шықты. Ширек финалдан бастап модель аздап өзгерді. Сака оң жақта бесінші қорғаушы болып шегіне алады. Фоден нақты орталық алаңда және өзіне ыңғайлы тұсқа мейлінше жақын жерде ойнайды (оң жартылай қаптал). Джуд солға ауысады. 

Испания вышла в финал Евро-2024 и будет там фаворитом. За испанцев еще и статистика: с 2001 года клубы и сборная не проиграли ни одного финала ЛЧ, Лиги Европы, чемпионата мира и Европы, в котором участвовали. Лига Наций УЕФА – у этого турнира пока что было всего три финала. Испании участвовала в двух из них. В 2019-м проиграли Франции со счетом 1:2 – хотя тогда победный от Килиана Мбаппе вызвал серьезные споры. В 2023-м испанцы в финале обыграли хорватов в серии пенальти.

Испания Еуро-2024 финалына шықты және онда фаворит болады. Статистика да испандар жағында: 2001 жылдан бері бұл елдің клубтары мен құрамасы өздері қатысқан Чемпиондар лигасының, Еуропа лигасының, әлем чемпионатының, құрлық додасының бірде-бір финалында жеңілген жоқ. УЕФА Ұлттар лигасында әзірше үш-ақ финал болды. Испания соның екеуіне қатысты. 2019 жылы Франциядан 1:2 есебімен жеңілді — сол кезде Килиан Мбаппе соққан жеңіс голы біраз дау тудырған еді. 2023 жылы испандар хорваттардан ойын соңындағы пенальти сериясында басым түсті.

Джуд Беллингем – Англияның финалдағы басты күші

• Әлімжан Асқар

Англия — Словакия матчында 90+5 минутта ғажайып гол соғып, дүйім жұртты елең еткізген Джуд Беллингемге жартылай финалда да зор сенім артылып отыр. Гарет Саутгейттің есепке негізделген ойынын түрлендіруге тиіс футболшы Еуроның басты екі матчында жарқырап, «Алтын доп» алуға жақындай түсуі керек

Джудтың футболға келуі  қызық әңгіме. Оның әкесі Марк Беллингем де футболшы болған. Полициядағы қызметінен бөлек Англиядағы нон-лигаларда өнер көрсеткен. Марктың мансабы 1994 жылы басталған. «Челмсфорд» сапында ойнап жүргенінде клубтың қосынынан 250 шақырым алыстағы Дадлиде орналасқан Вулверхэмптон университетіне түсіп, сонда да футбол ойнауын доғармай, ары-бері қатынап жүрген. Алайда жаңа бапкер жаттығуға аптасына екі рет қатысуды бұйырған соң, уақыт тапшылығын қаперге алып, клубтан кетуді ұйғарады. Одан кейін де Марк бірнеше командада тер төкті. 20 жылдан астам уақыт полициядағы қызметі мен футболды қатар алып жүрді. Тізе байламын екі рет үзіп алса да, тоқтамады.

Нон-лигада оны Криштиану Роналду деп атаған. Сөйтіп «ағылшындық Роналду» қырықтың қамалын алған шақта, 2015/16 жылғы маусымда, мансабымдағы голдар санын 700-ге жеткізіп, футболды қоямын дейді. Ол үшін 38 гол соғу қажет болған. Маусым аяғында 36 гол болып, межесіне түбі жетуі үшін тағы бір маусымға қалады. Сөйтіп 700 голдан да асырды. Білетіндердің айтуынша, полицядағы жұмысы болмағанда, Марк мықты кәсіпқой футболшы болғандай екен.

Міне, футболға деген махаббат, сүйіспеншілік Джудқа әкесінен дарыған. Алайда бірден емес, басында Беллингем әкесі мен досы Фил Вулдридж негізін қалаған «Стоурбридж Джуниорс» балалар командасында ойнайды. Бірақ мүлде қызықпапты.

«Әкем мені ылғи нон-лигалардың матчтарына апара беретін. Ал мен түк түсінбейтінмін. Қызықсыз болды», – деп ескеле алады Джуд.

Дегенмен алты жасында бәрі түбегейлі өзгерді. Футболға деген ойы түрленіп, бапкерлер оның өнеріне сүйсіне бастады.

Джуд Виктор Уильям Беллингем 2003 жылы маусымның 29 жұлдызы Стаурбриджде қаржылық жағдайы тұрақты Марк және Дениз Беллингемдердің отбасында дүниеге келген. Осыдан кейін нағыз тарих басталды.

Беллингем тегіне ұқсас «Бирмингем» командасында ойнағысы келеді. Кішігірім арманы орындалып, сегіз жасында «Бирмингем» академиясына қабылданады.

Джуд өз құрдастарынан әлдеқайда мықты болып, 14-15 жасында-ақ «Бирменгемнің» U18 және U23 командаларында ойнайды. Негізгі команда сапындағы алғашқы матчын 2019 жылдың 6 тамызы 16 жас 38 күн дегенде өткізеді. Ал 31 тамыз «Сток Сити» қақпасын тулатып, «Бирмингем» тарихында гол соққан ең жас ойыншы атанды.

Осындай рекордтарымен және керемет ойынымен топ-клубтардың назарын өзіне бірден аударды. Алғашқылардың бірі болып көз тіккен «Ливерпуль» болады. Тіпті академиясына қабылданып тұрған. Мерсисайдтық клуб тоғыз жастағы Джудты екі күндік қаралымға шақырып, ойыны ұнап, академияға қабылдайтын болып шешеді. Алайда Беллингемнің әке-шешесі бала үйден алыстауға әлі жас деп ауысым орын алмай қалады.

14 жасына дейін Джуд бірнеше топ-клубтың академиясында болады. Тек Англияның командалары ғана емес, Еуропаның азулы ұжымдарының көпшілігі оны жіті бақылап жүрді. Солардың бірі «Барселона» еді. 2017-2020 жылдар аралығында каталондық клубтың скауты болып қызмет еткен Борха Кркич басшылық пен Джудтың әкесіне кездесу ұйымдастырады. Бірақ Марк кездесуге келмей қойған екен. Тек «Барсаға» емес, бірнеше клубқа осылай істепті.

10-11 жасында Беллингемнің мектептегі шығармаға «Англия құрамасы мен «Барселонада» ойнағым келеді» деп жазғанын да айта кеткен жөн. 15 жастағы кезінде Джудқа «Манчестер Юнайтед» қызығушылық танытады. Бірақ олардың да беті қағылды. Бұл соңғысы емес. Ал 2019 жылы «Аякс» қатарға қосқысы келіп, Эдвин ван дер Сардың өзі келіссөз жүргізеді. Алайда ата-анасы балаларының дамуына қауіп төндірмес үшін Англияда қалуды ұйғарады.

2020 жылы Беллингемге талас қыза түсті. «Боруссия» баланың көңілін аулау үшін ойын формасын жіберіп, база мен «Сигнал Идуна Паркке» экскурсияға шақырады. Джудты көндіру үшін осы сынды бірнеше дүниелер істейді. Бірақ бәскелестер де қарап қалмады. «Бавария» тікелей «Бирмингемге» қоңырау шалып, уақытты соза тұруларын сұрайды. Фрэнк Лэмпард «Челсимен» «Стэмфорд Бриджде» кездесу ұйымдастырады. «Манчестер Юнайтед» базасына шақырды. Оны көндіру үшін клуб Алекс Фергюсон, Эрик Кантона және Оле-Гуннар Сульшерді де іске қосады. «Лестер» мен «Вулверхэмптон» да өз бақтарын сынап көрді. «МЮ» «Бирменгемге» де, Беллингемге де барлығынан екі есеге көп ақша ұсынды. Алайда соңғы сөзді әкесі айтып, түбі Джуд 30 млн еуроға «Боруссияға» бұйырды. Ал «Бирмингем» негізгі командада бір ғана толық маусым өткізген Джуд үшін 22-ші нөмірді қолданыстан алып тастады. 22-ші нөмірді таңдауының себебі «Бирмингемдегі» бір бапкерінің «Джудтың онда, сегізде және төртте ойнай алатын қабілеті бар» дегенінен екен. 10+8+4=22!

Джуд «Бирменгемнен» кеткенімен, Беллингемдер отбасы кетпеді. Өзі сияқты талантты және болашағынан үлкен үміт күттіретін інісі Джоб командада қалып, негізгі құраммен жаттығып, ойындарға да шығып жүрді. Сөйтіп оған да «Манчестер Юнайтед», «Ливерпуль» сынды клубтар қызығушылық таныта бастады. Бірақ ұлдарының бірден аспандағы айды алғанынан қаламайтын әкесі басқа да бапкерлермен ақылдасып, «Сандерлендті» таңдады. Ағымдағы маусымда 14 матчқа қатысып, екі гол соғып, бір нәтижелә пас берді. Болашақта ағасымен бір клубтың намысын қорғауы да бек мүмкін.

2020 жылдың 23 шілдесінде «аралардың» жейдесін киді. Араларында ешқандай алшақтық болмас үшін анасы Дениз Джудпен бірге Германияға қоныс аударады. Ал әкесі інісі Джобпен бірге Бирмингемде қалды. Өйткені екеуі үшін балаларының ата-ана жылулығымен өсуі, қарындарының тоқ, көйлектерінің көк екенін қадағалау маңызды болды. Осылайша екі жаққа бөлінді. Марк Джобтың Джуд сияқты топ-клубтар тамсанып, таласардай ойыншы болуы үшін жаттығуын қадағалап жүрді. Ал Дениз Дортмундта Беллингемнің төсегін салып, тамағын пісіріп, ештеңеге алаңдамауы үшін бар жағдайын жасады. Осындай үлкен жетістікке жету үшін әке-шешесінің еңбегі зор.

«Боруссия» сапындағы алғашқы матчын 2020 жылдың 14 қыркүйегінде «Дуйсбургке» қарсы өткізіп, дебют голын да соғып, клуб тарихында гол соққан ең жас ойыншы (17 жас, 77 күн) атанды. Бірақ кейін рекордын Юссуфа Мукоко жаңартты. Қазан айында Чемпиондар лигасындағы тұсауын кесті. Осылайша команданың негізгі ойыншыларының біріне айналды.

Сол кездегі ойынына таңғалған Хосеп Гвардиола «Боруссияға» қарсы Чемпиондар лигасы ¼ финалының матчынан кейін «Мүмкін ол бізді жасына қатысты алдап жүрген болар. 17 жастағы футболшы үшін ол тым мықты. Ғаламат ойыншы. 17 жасында-ақ алаңда көшбасшы болып жүр», – деген еді.

2020 жылдың 10 қарашасында тұңғыш рет Англия құрамасына шақырту алып, үш күннен кейін алғашқы матчына қатысты. 2021 жылы Еуро-2020 додасында бақ сынып, күміс жүлдегер атанды. 2022 жылы Әлем чемпионатында ойнап, өкінішіне қарай, Англия ширек финалда Францияға 1:2 есебімен есе жіберді.

«Боруссияда» Джуд өзін техникалық және физикалық жағынан дамытты. Осыған дейін өзіне ұнамаған денесі ірілеп, бұлшық еттері былқылдап, кез келгенмен допқа таласа алатын жағдайға жетті. Командада да, жанкүйерлер арасында да абыройы асып тұрды. 2022 жылы 19 жасында-ақ капитандық белгіге ие болды. Қазан айында «Севильяға» қарсы матчта (4:1) Чемпиондар лигасында гол соққан ең жас капитан атанды. Сол заматта мұндай рекодтарды ол бірінен кейін бірін тіркеп жатты.

2023 жылдың ақпанында Беллингем Бундеслигада 50 жеңіске жеткен ең жас (19 жас, 235 күн) ойыншы атанды.  Сол маусым команда үшін де, Джуд үшін де тамаша өрбіп жатты. «Боруссия» жеңістен жеңіске жетіп, чемпиондыққа бұрынғыдан тым жақын еді. Соңғы турда «Майнцтан» басым түссе, 2012 жылдан бері алғаш рет Бундеслигада топ жарайын деп тұр. Бірааақ 2:2 тең ойнап қалып, тағы да «Баварияның» мерейі үстем болды. «Сигнал Идуна Парк» стадионына жиналған 81 мыңнан астам жанкүйермен бірге Беллингемнің де өкініштен өзегі өртенді. Сөйтіп «сары-қаралар» сарыла күткен чемпиондыққа қол жеткізе алмай, Беллингем «Боруссиядағы» мансабын бір трофеймен аяқтады. 2020/2021 жылғы маусымда Германия кубогын жеңіп алған еді. Жалпы дортмундтық клубтың жейдесінде 132 ойынға шығып, 24 гол соғып, 25 нәтижелі пас берген.

Беллингемнің кумирі – Стивен Джеррард. Сол үшін де Джеррард Дортмундқа келіп, жеке өзі «Ливерульге» ауысуға көндіремін деп жүрген. Бірақ бұл жолы да жолдары болмадыү

2023 жылдың 14 маусымында «Реал» дүйім жұрт күткен Джудты 103 миллион еуроға сатып алды. Трансфер бірден орын ала салған жоқ. Басқалар сияқты «Реал» да Беллингемді бұрыннан бақылап жүрді. Бірақ орайлы сәтті күтіп, 2023 жылы тыңғылықты түрде кірісті. Қос тарап төрт айдың ішінде он рет кездесіп, алдағы жоспарларымен бөлісіп, бір-бірін егжей-тегжейлі зерттеп, сәуір айында Беллингем тәуекелге бел буып, «Реалға» ауысуға келісімін берді.

Трансфердің құны тым жоғары болғандықтан, көпшілік «Азардың кебін кимесін» деген секілді пікірлер білдіріп жатты. Алайда Джуд «Атлетикке» қарсы алғашқы матчынан-ақ қарсы болғандардың ауызына құм құйды. Қазіргі таңда «Реал» жейдесінде 14 ойынға қатысып, 13 гол соғып үлгерді. Үш нәтижелі пасы да бар. 20 жастағы жұлдыздың өнеріне іші тар еместердің барлығы таңдай қағуда.

«Ерекше таланты бар топ-ойыншы. Осынша гол соққанына өзі де сене алмай жүрген секілді. Ол үшін қуаныштымын және осымен тоқтап қалмай, өсуін жалғастырады деп сенемін», – деді Лука Модрич.

Басқа ойындарда көзге түскені бір бөлек, алғашқы «эль-класикосында» жасындай жарқырағанын айтсаңызшы. Жеңіліп жатқан «Реалды» аяғынан тік тұрғызып, дубль жасап, бүкіл әлемді ғаламат соққы жасаған аяғына қаратып қойды.

30 қазан Парижде мұқым жұртқа белгілі футболшылар жиналған «Алтын доп» табыстау рәсімінде 2023 жылдың ең үздік жас ойыншы атанды. Биылғы мақсаты – «Алтын доптың» өзін алу. Дегеніне жете ме? Ұлттық құрамасының алдағы екі ойынын шешуші фактор болмақ.